Zjos Meyvis

Brief aan Zjos Meyvis, kunstenaar naar mijn hart.

Zjos, jij hebt nieuw werk en gaat het nog eens tonen. Je vraagt me erover wat te zeggen. Ik voel me vereerd. Hou je hart vast Zjos want ik ga je werk wat bijkleuren…

Je bent –denk ik - geen man met een plan. Je maakt gewoon het ene werk na het andere en ook je tentoonstellingen volgen elkaar vlot op. Je productie van de laatste jaren is beslist niet minnetjes. Je bent een begenadigd kunstenaar, gezegend met het heilig vuur.

Ik hou wel van de manier waarop jij met de dingen omspringt. Al je werken dragen één handtekening. Jij ‘ handtekent’ met bedrieglijk luchtige speelsheid en nonchalante kleuring. Maar je constructies zijn meer dan die vorm. Ze gaan ook ergens over. Over de noodzaak tot verandering. Je werk is ontstaan uit observatie van onze aarde. ‘Wat met de aarde?’ vraag jij je af. ‘Wat met de bodemkwaliteit, de lucht, het water, de biodiversiteit, de genetische rijkdom?’ ‘Wat laten we voor de volgende generaties achter?’

Het houdt je allemaal bezig. Door je machines geef je bestaan aan je gedachten en gevoelens. Ze gaan meer bepaald over het verlies van vruchtbaarheid en de noodzaak hieraan wat te doen. Over verminderde vruchtbaarheid wordt in onze cultuur nog altijd met gedempte stem gesproken. Jij verpakt die waarheid in de speelse poëzie van je ‘zuurstof recuperatoren’, ‘stuifmeelverspreiders’ en ‘verstuivers van pastorale lucht’.

Je werk schreeuwt het niet uit. Evenmin baadt het in zwaarmoedigheid, tobberigheid of in aangeleerde hulpeloosheid. ‘Niet schoppen maar strelen, niet zeuren maar zingen’ lijkt wel je moto. Volgens mij is dat de juiste manier. Het verschil tussen een slecht en een goed kunstenaar is dat de eerste je een boodschap door de strot wil rammen, terwijl de tweede subtieler te werk gaat. Jij behoort duidelijk tot de tweede categorie. Je toestellen zetten me aan het denken.

Als ik om me heen kijk zie ik mensen die stijf staan van de stress, die op de tippen van hun tenen lopen, psychische problemen krijgen en uiteindelijk opbranden. Je weet waarover ik het heb. Met onze bestaande opjaag-en verspillingseconomie brengen we toekomstige generaties in gevaar. De wereld is ziek, de aarde is eindig, de groei kent haar grenzen. De wereld mist warmte, zweert bij concurrentie, is afstandelijk, anoniem, steriel.

Wie erbij nadenkt wordt verontrust. Verandering is nodig om tot stabiliteit te komen. Ze begint bij een bewustzijn en erkennen van kwetsbaarheid. Ik wordt niet vrolijk van die werkelijkheid maar je kunst wordt nooit zwaarmoedig. Nee, ze werkt bevrijdend door je speelsheid en altijd aanwezige lichtheid. Er zit een soort van hoop in je werk, en hoop daar ben ik niet tegen. Ook al weten we goed dat kunst geen wereldproblemen oplost. Je werk zal de aarde wellicht niet tot leven wekken. Volgens mij gaat je werk over hoe de aarde wordt herinnerd. Over identiteit.

ICT en multimedia behoren nu volop tot de kunsttechnologie. Maar jij houdt vast aan het ambacht. De wereld verandert, maar ambacht verandert niet. Jij construeert nog altijd op dezelfde handmatige wijze. Een relatief trage manier van werken. Je werk is doorleefd en diepgaand. Er steekt een hart en een ziel in. De werkelijkheid speelt in het kleinste detail. Zo bewaar je de originele schoonheid en spirit van handwerk. Je machines zien er niet perfect uit, niet te gladjes en te netjes.

Jij onderzoekt ook je vormentaal op haar poëtische werking. Je gaat voortdurend na wat er gebeurt als je een bepaald constructie anders inbouwt, materialen anders combineert. Je bent een bijzonder goed vakman die het talent heeft om te doseren. Door in opeenvolgende werken onderdelen, transmissies en motortjes te herhalen, krijgt je totale werk een eigenzinnig, erotiserend ritme. Dit wordt beklemtoond door het subtiel gebruik van bijvoorbeeld een witte lokveer, zuchtende blaasbalgen, zwetend motoren, kronkelende slangetjes, een trechter die zich langzaam en geheimzinnig opent en weer sluit.

Het handmatige heeft ook een bepaalde emotionele en morele kwaliteit. Het is gewoon de juiste techniek voor een ecologisch verhaal. Er zijn de prettige kleine ontregelingen. Alles piept en kraakt. Het lijkt heel amateuristisch. Dit bedoel ik niet denigrerend. Je werk is stilistisch eenvoudig en tegelijkertijd is alles duurzaam en dierbaar in balans. Je werk verplettert niet, het tegendeel is waar: het bemoedigt en vertedert me. Hoe broos kan ik worden van te kijken naar je machientjes? En hoe geïntrigeerd ? Wat ik zo mooi vind, is dat ze zo fragiel zijn, zo aandoenlijk. Ik word er stil én goedgezind van. Het feit dat je werk getoond wordt - openlijk en emotioneel - is een troost voor je publiek.

Je werkjes vertellen me ook veel over jezelf. Ze tonen een romanticus die de erotische verbeelding koestert. Die gelooft in een betere wereld en het liefst de teloorgang wil afweren. Je kiest voor duurzaamheid, je kiest voor een wereld waarin zorgzaamheid, respect, engagement en wederkerigheid de plaats krijgen die ze verdienen. Je werk toont je grote authenticiteit en creatiedrang. Ze zeggen ook wat over je alertheid en gevoeligheid, denk ik. Wie niet alert en gevoelig is kan zo’n kunst niet maken. Kunst is je medicijn, bricoleren houdt je mentaal gezond. Het is een constante in je leven. Het zit er allemaal in.

Iedereen is warm aanbevolen om te kijken naar je werk, te kijken en te verstillen.

Johan Rottiers

​